Bayram Yazısı, Zimem Defteri

İyi Bayramlar çok değerli Hakkı Şenkeser “Benim DikeyDünyam” okurları…

Öncelikli olarak hepinizin mübarek Ramazan Bayramını kutlar, sevdiklerinizle beraber nice mutlu, huzurlu ve sağlıklı bayramlar geçirmenizi dilerim.

Aslında kafamda tasarladığım bayram yazısının konusu daha farklıydı. Gündemden de yola çıkarak bir bayram yazısı yazmayı düşünüyordum. Fakat sabah, Ramazan ayı sonrasında ailecek yaptığımız ilk sabah kahvaltısı sırasında dinlediğim ve çok etkilendiğim bir haberi müsaadenizle bu bayramın “Bayram Yazısı” konusu yapmak istiyorum.

Ramazan ayı sadece oruç tutularak dini vecibelerin getirildiği bir ay değildir sevgili dostlar. Ramazan ayı aynı zaman da yardımlaşma, paylaşma, bir araya gelme, sevgi, kardeşlik, birlik ve beraberlik zamanıdır.

Bu ayların manevi atmosferinden olsa gerek gücümüz nispetinde çevremizde ki ihtiyaç sahiplerine daha çok ulaşmaya, sıkıntılarını bir nebze de olsa hafifletmeye çalışırız.

İşte sabah dinlediğim haberin konusu da “Vatandaşın Veresiye Borçlarını Kapattılar” başlıklı, Manisa’nın Turgutlu ilçesinden gelen bir haberdi.

Haberleri okuyan spikerin: “Manisa'nın Turgutlu ilçesinde hayırseverler Osmanlı geleneğini sürdürüyor.” Diye devam eden sözleri üzerine daha bir dikkatli dinlemeye başladım haberleri okuyan spikeri.

“İsimlerini açıklamayan üç hayırsever, bakkallardan veresiye borçlarının yazılı olduğu defterleri satın aldı.” Diye devam etti sözlerine spiker. 

Devamında da, “Hayırseverler yaklaşık 32 bin lira vererek çok sayıda kişinin bakkallara olan borçlarını ödedi. Turgutlar'da bakkal işleten İsak Toprak, vatandaşların 30 bin lira borcu olduğunu, gelen 3 kişinin borçları ödeyip veresiye defterini alıp gittiğini söyledi. Şehitler mahallesinde ki bakkal İbrahim Doğan da, 2 bin lira verip isimlerini gizli tutmak istediler.” Diyerek haberin sunumunu tamamladı.

Beni etkileyen yardımın yapılması değil, yapılış şekli oldu. Bu zamana kadar hiç duymadığım karşılaşmadığım bir yardımlaşma şekli oluşuydu beni etkileyen. Öyle değil mi pek çok hayırseverimiz ihtiyaç sahiplerine çok farklı zamanlar da çok farklı şekillerde ulaşıyorlar.

Genelde de ihtiyaç sahibine elden ya da farklı iletişim kaynakları kullanılarak bire bir ulaşmakta hayırseverlerimiz.

Haberin içeriğinde geçen “Osmanlı geleneği” söylemi bana oldukça ilginç geldi. Kısa bir araştırmadan sonra söylemi bile çok kıymetli ve değerli olan güzel bir kavrama ulaştım.

“Osmanlı’da borçluyu kurtarmada emsalsiz incelik: Zimem defterleri”

Peki, neydi bu Zimem defteri ve ne işe yarardı?

Osmanlı zamanında bakkal¸ manav¸ kasap gibi mahalle esnafının kullandığı ve günümüzde bakkalların yerlerini süpermarketlere bırakmasıyla büyük şehirlerimizde artık göremediğimiz ama nispeten gelir seviyesi daha düşük mahalle, köy ve kasabalarda devam eden veresiye defterlerine “zimem” denirdi.

Zimem kelimesinin anlamı da zaten veresiye demektir. Osmanlı zamanında, aynı günümüzde olduğu gibi maddi sıkıntı içinde olan ve elinde fazla nakit parası bulunmayan insanlar gündelik ihtiyaçlarını karşılamak için mahalle bakkalına vadeli yani veresiye hesap açtırır ve aldığı ürünleri zimem denilen borç defterlerine yazdırırlardı.

Evlerinin geçimlerini bu usulle sağlayan dar gelirli insanlar ellerine biraz para geçtiğinde borçlarını sildirmeye çalışırlardı.

Zimem Defterinde ki kabaran ve ödenemeyen bu borçlar hem borçlu mahalle sakinlerini hem de bakkalı ve esnafı sıkıntı içerisine sokardı. Hele de savaş, işgal, afet¸ sel, kıtlık ve sefalet zamanlarında bu defterler daha çok kıymet kazanır ve her iki tarafı da büyük sıkıntıya sokardı.

İşte böylesi zamanlarda hayırsever insanlar devreye girer ve fakir fukaranın, öksüz, dul ve yetimin imdadına yetişirlerdi. Borçluların borcunu öder ve Zimem defterinden sildirirlerdi.

İşte Zimem defterinin manası sevgili Hakkı Şenkeser “Benim Dikey Dünyam” okurları.

Veren el alan elden üstündür. Diyerek hareket eden sadece cebi değil gönlü de zengin olan ve Osmanlı’dan günümüze gelen bu güzel adeti devam ettiren bu güzel yürekli insanlara selam olsun…

İyi Bayramlar.

Hakkı Şenkeser



Aanahtar Kelimeler: İyi bayramlar, ramazan, ramazan ayı, bayram, bayram yazısı, osmanlı, osmanlı geleneği, veresiye, zimem, benim dikey dünyam, Hakkı Şenkeser