Merhaba çok değerli Hakkı Şenkeser "Benim Dikey Dünyam okurları. Bu yazımda sizlere tekstil sektöründe ki önemli uygulamalardan biri olan boyama prosesine giriş yaparak boya, boyama ve boyarmadde terimlerinden bahsedeceğim.
Yaklaşık 22 yıldır tekstil sektörü içerisindeyim. Bu çalışma süresinin ciddi bir süresini tekstil boyahanelerinde yöneticilik yaparak geçirdim.
Rekor Dokumacılık firmasının iplik ve kumaş boyama tesislerinde, 1994 yılında polyester, pamuk, floş, viskon gibi farklı elyaf tiplerinde başlayan boyama tecrübem. Dünyanın global ölçekte en büyük iplik tedarikçisi ve imalatçısı olan Coats Grubun, Coats Türkiye firmasında yukarıda saydığım elyaf türleri arasına naylon, kevlar, aramid gibi teknik ipliklerin imalatı ve boyanmasının da girmesi ile devam etti.
Şöyle geriye dönüp baktığımda her türlü hammaddeyi, elyafı ipliği vs. farklı boyarmaddeler, kimyasallar ve metotlar ile boyadığımı ve dolayısıyla boyama konusunda ciddi tecrübe ve bilgi birikimi edindiğimi de görüyorum.
Tekstilde boyama prosesi gerçekten derya deniz. Bu konuyu elimden geldiğince, devam eden yazılarım boyunca da bu bloğa yani Hakkı Şenkeser "Benim Dikey Dünyam üzerinden aktarmaya devam edeceğim.
Anlayacağınız sadece boyamanın tanımının olmadığı boyarmaddeden, kimyasallardan, boyama metotlarından, boyama tekniklerinden ve boyama makinelerinden de bahsettiğimiz uzun bir yazı dizisi olacak.
Ama isterseniz ilk olarak boya ve boyamanın tanımını yaparak giriş yapalım.
Boya ve Boyama Nedir?
TDK Türk Dil Kurumunun sözlüğünde boyanın tanımı şu şekilde yapılmaktadır. Renk vermek dış etkilerden korumak için eşyanın üzerine sürülen veya içine katılan renkli madde. Aynı sözlükte boyamanın tanımı da; Boya sürerek veya boyaya batırarak renk vermek. Olarak tanımlanmıştır.
Çevremizde bulunan her türlü doğal ya da sentetik malzemenin renklendirilmesi boyama kelimesiyle ifade edilir. Yukarıda bahsettiğimiz doğal ya da sentetik tüm yüzeylerin farklı amaç ve beklentilerle, bu malzemenin yüzeyinin dış tesirlerden korunması amacıyla da olabilir. Daha güzel bir görünüm sağlanması için de olabilir. Söz konusu olan güzellik ve farklı beklentilerle insan saçının boyanması bile olabilir.
İşte yukarıda saydığımız tüm bu cisimlerin renkli hale getirilmesinde kullanılan maddelere BOYA denir. Konuşma dilinde çoğu kez boya ve boyarmadde kelimelerini birbiri yerine kullanırız. Bu iki sözcük kesinlikle eş anlamlı sözcükler değildir.
Boyalar bir bağlayıcı ile karışmış fakat çözünmemiş karışımlardır. Boya bir yüzeye fırça veya boyama tabancaları ile uygulanır. Boyanan yüzey, içeriğinde bulunan suyun, tinerin ya da yağın kuruması ile oldukça kalın yeni bir tabaka ile kaplanır. Bu işlem gerçekte bir boyama değil bir örtmedir.
Boya kelimesini genellikle inşaat sektöründe ki boyacılar, badanacılar, otomotiv, metal, makine ya da diğer sektörde yüzey boyama yapan boyacılar ve güzel sanatlar ile uğraşan ressamlar, sanatkârlar kullanır.
Bu boyalar uygulandıkları yüzeyde hiçbir değişiklik yapmazlar. Kazımakla yüzeyden büyük parçalar halinde çıkarılabilirler.
Tekstil sektöründe ise boya ve boyamanın mantığı çok daha farklı işlemektedir. Aklınıza gelebilecek her türlü tekstil malzemesinin hammadde, elyaf, iplik kumaş vs. kendilerini renkli hale getirmede uygulanan maddelere ise BOYARMADDE denir.
Ancak her renk veren veya renkli olan madde boyarmadde değildir. Boyarmaddelerle yapılan tekstil mamulünün renklendirme işlemi boyalarla yapılan malzemenin renklendirme işlemine benzemez.
Tekstil mamulünün boyanmasında genellikle çözeltiler veya süspansiyonlar halinde çeşitli boyama yöntemleri uygulanır.
Bütün boyarmaddeler organik bileşiklerdir. Boyanacak cisimler boyarmadde ile devamlı ve dayanıklı bir şekilde birleşerek cismin yüzeyini yapı bakımından değiştirirler. Yani boyarmadde ile boyanacak malzemenin yapısı arasında bağ oluşumu yani kimyasal bir reaksiyon söz konusudur.
Genellikle boyarmadde cismin yüzeyi ile kimyasal veya fizikokimyasal bir ilişkiye girerek birleşmişlerdir. Boyanan tekstil mamulü üzerindeki boya yüzey kazıma, silme, yıkama gibi fiziksel işlemlerle uzaklaştırılamaz. Yani tekstil mamulü başlangıçtaki renksiz durumunu alamaz. Bunu yapmak için soldurma gibi kimyasal işlemlere ihtiyaç vardır. Bu işlemlerle bile tekstil mamulünün yapısına bağlı olarak ilk haline döndürmek neredeyse imkânsızdır. Tekrar eden bu kimyasal işlemler tekstil mamulünü ciddi yıpratmakta yani mukavemet kaybı gibi ciddi kalite problemlerine sebebiyet verebilmektedir.
Evet değerli arkadaşlar sanırım boya, boyama ve boyarmaddenin tanımını yaparak konuya bir giriş yaptık. Devam eden yazılarımda bu konuyu daha detaylı yazmaya devam edeceğim.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere hoşça kalın.
Yorumlar
Yorum Gönder