“Bizim tek yaptığımız müşterinin bize sipariş verdiği andan parayı aldığımız ana kadar geçen zamana bakmaktır. Bu zamanı değer katmayan işleri azaltarak kısaltırız.”
Taiichi Ohno
Merhaba değerli Hakkı Şenkeser "Benim Dikey Dünyam" okurları bugünkü yazıma, Yalın Üretim Felsefesi denilince ilk akla gelen ve Yalın Üretim Sisteminin temellerini atan Japon Toyata otomobil fabrikasının mühendislerinden Taiichi Ohno'nun çok sevdiğim ve sıkça da kullandığım bir sözüyle başlamak istedim. Eğer Yalın Üretim Nedir? Tek bir cümle içerisinde Yalın bir şekilde anlatın deselerdi sanırım tek başına bu cümle bile Yalın Üretimi anlatırdı.
Değerli arkadaşlar, Taiichi Ohno, 1912 yılında Japonya’da doğdu. Nagoya şehrinde bulunan Yüksek Sanayi Okulu, makine mühendisliği bölümünden mezun oldu.
Taiichi Ohno, yaklaşık 45 yılını Toyota şirketler grubunda çalışarak geçirdi. İlk önce Toyota grubunda tekstil sektöründe hizmet veren Toyota Spinning ve Weaving şirketlerinde çalışmaya başladı.
1945 yılında bugünkü Toyota Motor Company adlı şirkette üretim departmanının başına getirildi.
1947 yılında ise tesisin mekanik üretim departmanının başına getirildi.
1960 yılında Toyota otomobil fabrikasının stratejik üretim birimlerinden biri olan yeni bir fabrikanın başına genel müdür olarak atandı.
1970 yılında tüm Toyota şirketler grubunun genel müdürü,
1975 yılında ise Başkan Yardımcısı oldu.
1978 yılında yaş sınırı nedeniyle emekli oldu ve danışman olarak çalışmaya başladı.
Taiichi Ohno, bugün yönetim dünyasında Toyotizm ya da Ohnizm olarak adlandırılan yönetim felsefesinin kurucusu olarak kabul edilir. Taiichi Ohno’nun Toyota üretim ve yönetim modelinde üç temel unsur bulunmaktadır:
Kanban Sistemi
Tam Zamanında Üretim ve Kanban Sistemi. Bu sisteme göre, fabrikada işler istenen parçalarla, istenen zamanda ve istenen miktarlarda yürütülmelidir. Üretimde her parça, montaj zinciri üzerindeki alana “doğru zamanda” gelmelidir. Bunun için “kanban” adı verilen bir çalışma yöntemi kullanılmalıdır. Toyota üretim sisteminde montaj zincirine her parçanın “kanban” adı verilen bilgi formlarında kesin olarak belirlenmiştir.
Jidako
Jidako. Üretimde hataları bulmaya çalışan mekanizmaya verilen isimdir. Jidako, üretim hatalarının saptanması halinde üretimin otomatik olarak durmasını sağlayan mekanizmadır.
Poka Yoke
Poka Yoke. İşbaşında ürünün dizaynını, üretim sürecinde hata ortaya çıkarmayacak ve “hata geçirmez” bir özellikte yapmaya çalışmak.
İşte bizim bugün bizim yalın üretim diye adlandırdığımız üretim ve yönetim sisteminin temel ilkeleri, ilk kez 1950’ler de Toyoda ailesinin bireylerinden mühendis Eiji Toyoda ve beraber çalıştığı deha, mühendis Taiichi Ohno’nun öncülüğünde, Japon Toyota firmasında atılmıştır.
Bu ikili, Eiji Toyoda’nın 1950’de Ford firmasını incelemek üzere Amerika’ya yaptığı gezisinde edindiği bilgilerin de ışığında Ford’un yüzyılın başlarından itibaren öncülük ettiği kitle üretim sisteminin Japonya için hiç de uygun olmadığının kararını verirler. Bu karar yepyeni bir üretim ve yönetim anlayışının ilk adımlarının atılmasına yol açar.
İkilinin saptamaları özetle şöyledir.
Kitle üretiminde, her üretim faktörü ya da unsuru olabildiğince çok sayıda kullanılıp, üretim pek çok gereksizlik ya da israf içermektedir.
İsrafın kaynağı, sistemin aşırı bir iş bölümüne dayanması, yani, gerek makineler gerek de işçilerin, çoğu kez sadece tek bir ürün için tek bir operasyon gerçekleştirecek şekilde organize edilmeleridir. Yani tek bir işe adanmış olmalarıdır.
Hatta makineler de özellikle bu tür bir adanmışlığı sağlayacak şekilde tasarlanmışlardır.
Üretim organizasyonuna bu şekilde yaklaşılması, bir yandan üretim faktörlerinin gereksiz yere kitlesel boyutta kullanılmalarına yol açmakta ve çok büyük fabrika mekânlarında, binlerce işçi ve pahalı makine ile aynı işlemi aylarca, hatta yıllarca sürdürebilmektedirler.
Öte yandan da, üretime aşırı bir hiyerarşi getirip, üretimde esnekliğe set çekmektedir.
Ayrıca, işçiler birer el gücü olarak algılanıp, beyin güçleri, üretimin iyileştirmesine kanalize edilmemekte, en kötüsü de değişken maliyet olarak görülüp, işlerin kötü gittiği dönemlerde rahatlıkla işten çıkarılabilmektedirler.
Gözlemlenen diğer bir önemli nokta da şudur.
Üretimdeki aşırı adanmışlık ve esneksizliğin doğal bir sonucu olarak, kalıp değiştirme ya da bir üründen diğerine geçebilmek için gerekli ayarlamalar çok uzun süre almakta, dolayısıyla büyük lot üretim zorunluluğu doğmaktadır.
Büyük lot üretimin en önemli yan etkisi özellikle işlenmekte olan (WIP-ara ürün) ürün stokunun çok yüksek düzeylere çıkmasıdır.
Örneğin, Ford ‘da tek bir seferde 500,000 adet sağ kapı paneli basılıp, bu paneller son montaj için gerekli olana kadar stokta bekletilmekteydi. Yüksek stok, hem önemli bir maliyet kaynağıdır, hem de üretime bir tür rehavet de getirmektedir.
Yine yüksek stok üretimde kalitenin yüzde yüz sağlanması gereken bir olgu olarak görülmemesine neden olmaktadır. Nasılsa, ıskarta durumunda, yedekteki stoktan takviye edilme şansı vardır.
Oysa ıskarta ve akabinde gelen onarım bir yandan maliyetleri yükseltmekte, diğer yandan da müşteri memnuniyetsizliği ve güvensizliğine yol açmaktadır.
Toyota dehaları, sistemin bütününü incelemeleri sonucu şu yargıya varırlar.
Kitle üretim sistemi, esneklikten yoksundur.
Katı bir hiyerarşiye dayanmaktadır.
İsraf içermektedir.
Taiichi Ohno Toyota Üretim Sistemi’nin (TPS) Toyota Prodüction System gelişimini sağlayan ve uygulamalarını hayata geçiren kişidir. Liderliği, 5 Neden ile Kök Sebep Analizi ve sonsuz kaizen felsefesini örneklerle ve göstererek öğretmiştir.
TPS’in kurucusu olarak önemli sözleri şöyledir;
“Bizim tek yaptığımız müşterinin bize sipariş verdiği andan parayı aldığımız ana kadar geçen zamana bakmaktır. Bu zamanı değer katmayan işleri azaltarak kısaltırız.”
“Maliyetler hesaplanmak için değildir. Düşürülmek içindir.”
“Standardın olmadığı yerde gelişme olmaz.”
“Neden işi kolaylaştırıp daha ilginç hale getirerek çalışanların daha az terlemelerini sağlamayalım ki? Toyota tarzı başarılı sonuçlara bezdirerek çalışarak ulaşmak değildir. İnsanların yaratıcılığında sınır olmadığına inanan bir sistemdir. İnsanlar Toyota’ya çalışmaya değil, düşünmeye giderler.”
“Bir firmada stok ne kadar fazlaysa, ihtiyacı duydukları da o kadar azdır.”
“Üretimde veriler tabii ki önemlidir, ama gerçekler daha önemlidir.”
“Çalışmayla gezinmenin eşdeğer olduğu ve insanların para vererek hayvanların gezindiğini izlediği tek yer hayvanat bahçesidir.”
“Beni üretim müdürü yaptıklarında ilk işim standart işi başlatmak olmuştur.”
“Problem olmaması en büyük problemdir.”
“Gözlerinizle bakmayın, ayaklarınızla bakın. Kafanızla düşünmeyin, ellerinizle düşünün.”
“Rakamları anlamayan insanlar yararsızdır. Rakamların görülmediği atölye de kötüdür. Ama sadece rakamlara bakan insanlar en kötüsüdür.”
“Toyota’da hedef yoktur. Japonya dışındaki Toyota çalışanları bunu anlamaya başladılar ama buna alışması çok zordur. Onlar hala hedefe ulaştıklarında ödül hak ettiklerine inanıyorlar.”
Evet arkadaşlar Yalın Üretimi ve Yalın Üretim Teknikleri kullanılarak yapılan iyileştirme faaliyetlerine yönelik yazılarımı sizlerle paylaşmaya devam edeceğim.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere hoşça kalın.
Yorumlar
Yorum Gönder