Kaizen Giriş

Merhaba değerli Hakkı Şenkeser "Benim Dikey Dünyam bloğu okurları. Benim Dikey Dünyam başlıklı bloğum için bilgisayarımın başına oturduğumda amacım, birkaç gündür devam eden Yalın Üretim ve Yalın Üretim Araçları ve 5S başlıklı yazı dizisinin 3.yazısı için, İşletmelerde 5S Uygulamasının yapılışını anlatmaktı. 

Bu yazıyı yine yazacağım ve sizler ile paylaşacağım. Hatta tamamen bire bir işletmede uyguladığım takımın bir parçası olduğum ve görseller ile desteklediğim bir yazı olacak. 

Dolayısıyla kesinlikle bu bağlamda rehber bir yazı olacak diye de ilave ediyorum.

Ama önce, dün katıldığım bir sunum hakkında yazmak, sunuma da ismini veren Kaizen ile ilgili olarak konuya küçük bir giriş yapmak istiyorum.

Yukarıda yazdığım gibi dün (22.12.2018) TEKSAD Tekstil Araştırmaları Derneği Bursa şubesinin düzenlediği ve BT Yönetim Sistemleri Denetçisi ve aynı zamanda işletmelere kurumsallık, üretim yönetimi ve organizasyonu konularında danışmanlık yapan Müge Balkış Hanımın Kaizen sunumuna katıldım.

Müge Hanımı daha önce, geçtiğimiz aylarda Merinos AKM de düzenlenen İŞKUR İstihdam Fuarında yine Kaizen’i anlattığı bir eğitimde dinlemiştim. Aynı zamanda bir tekstil mühendisi de olan Müge Hanım pek çok işletmede sahada, yani üretimin mutfağında görev aldıktan sonra eğitmen ve danışman olarak çalışma hayatına devam ediyor. Buradan kendisine tekrar keyifle ve öğrenerek dinlediğim sunumu için teşekkür ediyorum.

Yine aynı sunumda bir birinden değerli hocalar ve sektörün içerisinde yer alan sektör temsilcileri ile de tanışma imkânım oldu. Bunlardan biri olan ve kısacık da olsa kendisiyle keyifli bir sohbet imkânı bulduğum hocaların hocası Prof.Dr. Halil Rifat Alpay hocam nezdinde hepsine tekrar selamlarımı sunuyorum. Umarım yine farklı platformlarda yine bir araya gelebiliriz.

Evet, yazımın başlığı Kaizen Giriş. Yukarıda yazdığım gibi konuya sadece küçük bir giriş yapacağım ve şimdilik sadece Kaizen uygulamasının tanımını yapmakla yetineceğim.

Sebebini soracaksınız? Hemen söyleyeyim. 

Kaizen aslında sadece bir uygulama değil. Bir felsefe. Bir dönüşümün, gelişimin ve iyileştirmenin felsefesi. Diğer Yalın Üretim Araçları ile birlikte yıllarca uyguladım. Birebir kaizen uygulamaları içerisinde yer aldım.

Dönüşüme ve değişime tanıklık, liderlik ettim. Bu amaçla bu konuya daha sonra daha uzun uzan örnekler vererek birebir işletmede yaptığım çalışmalardan da paylaşımlar yaparak, daha çok hazırlanarak geri döneceğim.

Şimdilik sadece küçük bir giriş.

Kaizen Nedir?

Kaizen aslında Japoncadan, “Kai” değişim ve “Zen” iyileştirme anlamına gelen iki sözcüğün birleşmesinden meydana gelen ve bütünsel olarak düşünüldüğünde, iyileştirerek değiştirme anlamına gelen herkesi ve her şeyi kapsayan sürekli bir iyileştirme faaliyetidir. İyileştirmenin sonu yoktur. Dünkü sunumunda Müge Hanımın da söylediği gibi Kaizen’in de Kaizen’i yapılabilir.

Kaizen kelimesi ayrıca yukarıda yazdığım gibi bir felsefeyi ve bir yaşam  biçimini de ifade eder.

Her geçen günün bir önceki günden  daha iyi olması için evde, iş yerinde ve sosyal yaşamda sürekli çaba sarf etmek, gayret göstermek.

Sürekli iyileştirmenin kaynağı Kaizen felsefesidir. Sürekli iyileştirme, düşünce ve davranış olarak çalışan herkesin, her durumu tartışmaya açması ve sonra bunu iyileştirmenin  yollarını aramasıdır.

Son yıllarda işletmelerin temel hedefleri, çeşitlenen tüketici istekleri sonucunda  ürünlerin yapısında meydana gelen değişimlere paralel olarak daha çok çeşitli ürünü, daha kaliteli ve  daha ucuza, daha kısa sürede müşterilere iletebilmek olmuştur.

İşletmeler “kalite”, “maliyet” ve “termin “hedeflerine ulaşamadan başarılı olamazlar. İşletmelerin diğer bütün yönetim fonksiyonları  bu üç hedefe hizmet etmektedir.

Sürekli iyileştirme felsefesi olan kaizen iyi yönetimi yönlendiren temel bir kavramdır. Yıllar içinde geliştirilmiş ve kullanılmış yönetim felsefelerini, teorilerini ve araçlarını bir araya getirmiş tek bir kavram altında toplamıştır.

Sürekli iyileştirmenin temelinde, işletmelerde gerçekleştirilen sürekli, küçük iyileştirmeler yatar. Sürekli iyileştirme imalat sürecine öncelik verir, kişilerin imalat sürecine yönelik çabalarını destekleyen bir yönetim sistemidir.

Hiç bir işlem, hiç bir akış  küçük bir iyileştirme yapılamayacak kadar mükemmel değildir. İyileştirme olanaklarının araştırılması  herkesin, yönetimden başlayarak tüm çalışanların görevidir. 

İşletmelerin neresinde ve ne zaman bir iyileştirme olsa, bu sonuçta kalitede ve verimlilikte bir iyileşmeye yol açacaktır. Yine işletmelerde sık yapılan hatalardan birisi de Kaizen ve yenilik kavramlarının birbirleriyle karıştırılmasıdır. Kısaca Kaizen ve yenilik arasında ki farklara bakacak olursak.

Kaizen ve Yenilik Arasındaki Fark;

Kaizen felsefesinde, yeniliklerin küçük adımlar halinde uygulanması esastır. Bunun gerçekleştirilebilmesi için, çalışanlara öncelik  vererek  tüm  personelin  katılımının  sağlanması ve kademeli  bir ilerleme  sayesinde kalıcı,  sürekli ve  düzenli bir yapının oluşturulması oldukça önemlidir. Büyük ve ani şekilde gerçekleşen yenilik ise, teknoloji ve parayı öncelikli olarak üst sıraya  yerleştirmektedir.  Ani gerçekleşen  yenilik nedeniyle sınırlı  düzeyde katılım  sağlanmakta  ve koruyucu özelliği olmadığı için bu yenilik, eski makine ve ekipmanların hurdaya ayrılarak  yerine  yeni  makine ve  ekipmanların alınması ile sonuçlanmaktadır.  Buradan hareketle  yenilik  ve  kaizen  arasındaki  farklılıkların  aşağıdaki  gibi gösterilmesi mümkündür.

Kaizen Süreci ve Uygulama Yöntemleri;

Kaizen, süreci esas alan bir yaklaşım olması nedeniyle bir sorun varsa bunun personelden değil süreçten kaynaklandığını ve sürecin iyileştirilmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Kaizen çalışmaları gerçekleştirilirken;

1- Sorunun tanımlanması, 

2- Çözüm için fikir üretilmesi 

3- Uygulama 

aşamalarından oluşan temel üç adım karşımıza çıkmaktadır.

Sorunun tanımlanması aşamasında bir işin mevcut durumdan daha iyi nasıl yapılabileceği düşüncesiyle hareket edilmelidir. 

İkinci adım olan fikir üretme aşamasında “eleme, azaltma ve değiştirme” işlemleri esas alınmaktadır. Yani gereksiz olanlar elenmekte, gereğinden fazla olanlar azaltılmakta veya uygun olmayanlar değiştirilmektedir. Bu aşamada yapılabilecekler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Problem belirlenip buna ilişkin fikirler üretildikten sonra üçüncü adım olan uygulama hayata geçirilebilecektir. Elde edilen faydanın bir rapor haline getirilmesi ve çalışanlarla paylaşılması halinde motivasyon kazanmaları sağlanacaktır. Bunun yanında kaizen çalışmalarında rolü olanların ödüllendirilmeleri ve takdir edilmeleri de kaizen sisteminin sürekliliği için gereklidir. 

Kaizen sürecinde problemin çözümü için genellikle pareto diyagramları, 5N1K yöntemi, kontrol tabloları ve saçılma diyagramları gibi yardımcı araçlar kullanılmaktadır. Bunun yanında, problemin büyüklüğüne ve karmaşıklığına göre yöntem farklılığı da ortaya çıkmaktadır.

Kaizen Çeşitleri;

Kaizen; izlenen yol, konu ve süre farklılıklarına göre iki kısma ayrılırlar. Bunların ilki birey öncelikli çalışmalardan oluşan Öncesi ve Sonrası Kaizen, diğeri ise ekip çalışmasına dayalı, Odaklanmış - Kobetsu Kaizen‘dir

 “Önce-sonra kaizen” genellikle çalışanların önerileri ile ortaya çıkmaktadır ve kısa sürede sonuç alınabilmektedir. Bu yöntemde çalışanların etkin katılımı sağlandığı için moral ve motivasyon artışı ortaya 

çıkmakta ve çalışanları düşünmeye yöneltmektedir. “Odaklanmış kaizen” ise farklı bölümlerden katılımcılarla problemin esas sebebinin bulunması için çalışıldığı, daha karmaşık bir yöntemdir ve aşağıda verilen on aşamadan oluşmaktadır.

Evet, arkadaşlar bugün Kaizen, sürekli iyileştirme konusuna tanımsal anlamda küçük bir giriş yaptık. Daha sonra bu konuya dolu dolu tekrar döneceğiz.

Bir sonraki yazımda görüşmek üzere hoşça kalın.

Hakkı Şenkeser.