Metaverse ve Metaverse Evreni Nedir?

Merhaba çok değerli Hakkı Şenkeser “Benim Dikey Dünyam” okurları. Bloğumda sizler ile paylaştığım, Yaşam Boyu Öğrenme ve devamında, dijital dönüşüm nedir? Nesnelerin İnterneti (loT) Nedir? Başlıklı yazılarımdan bu yana yazmak istediğim konu başlıklarından birisi de Metaverse Evreniydi.

Özellikle hali hazırda içerisinde bulunduğum ve süreç yöneticiliğini yaptığım, kurumsal ölçekte bir dijital dönüşüm projesi olan ERP (enterprise resource planning / kurumsal kaynak planlama) projesi ile birlikte bu zamana kadar hiç olmadığım kadar dijital dünya içerisinde yer almaktayım.

Aslında uzun yıllardır teknolojiyi ve teknolojik gelişmeleri yakından takip etmekteyim. BT ürünlerine yönelik olarak her türlü yayın ve incelemeleri yakından takip ederim. Kendi cihazlarımda donanım yükseltme, revizyon ve format atma işlemlerini sorunsuz bir şekilde yıllardır yapmaktayım. Ama özellikle covid-19 pandemisinden sonra içerisinde bulunduğumuz dünya çok hızlı bir şekilde değişmekte. Çok klişe bir kelimedir ama kullanmak için tam da yeri olduğunu düşünüyorum.

“Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak”

Evet artık hiçbir şey eskisi gibi değil. En basitinden hiç olmadığı kadar internetin içerisindeyiz. Neredeyse tüm alışverişlerimizi internet üzerinden yapıyor, eğitimler, toplantılar ve sunumlar online platformlar üzerinden gerçekleştiriliyor, birbirimizi sosyal medya araçları üzerinden takip ediyor, sanal ofislerde çalışıyoruz. Bunun gibi pek çok gelişme ve dolayısıyla yeni terim ve uygulamalar baş döndürücü bir hızla hayatımıza giriyor.

İşte metaverse de bunlardan birisi. Çok yeni konuşmaya başladık ama o kadar baş döndürücü bir hızla yayılmaya ve hayatımıza girmeye başladı ki metaverse evreninden arsa sahibi olmak bir yana dün sabah haberlerinde dinlediğim ve Suudi Arabistan devletinin öncülüğünü yaptığı metaverse hac ziyareti haberi sonrası haber programlarında alanında uzman kişilerin tartıştığı, “metaverse ortamında hac yapılır mı?” tartışmaları ile birlikte bu kavram gündelik yaşamın ortasına oturuverdi.

Peki gerçekte metaverse nedir?

Metaverse en basit anlatımıyla dijital dünya içerisinde gerçekleştirdiğimiz tüm hal ve hareketlerimizin adı konmuş halidir.

Şöyle ki çok basit bir örnekle anlatmak gerekirse, online platformlarda özellikle rol yapma oyunları diye adlandırılan mmorpg (massive multiplayer online role playing game) devasa çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunu diye adlandırılan oyunlar 2000 li yıllardan bu yana gelişerek hayatımızda yer alıyor.

Bu oyunları sanırım içinizde oynamayan yoktur diye düşünüyorum. Bu oyunlarda item ticareti yapıp hatta toprak sahibi olarak kale inşaatı yapmış, savaşlara katılmışsınızdır. O oyun içerisinde ki sanal karakteriniz bugünkü güncel tabirle avatarınız, oyun içerisinde yer aldığınız dünya da metaverse evreninizdir.

Hatta ben de 2 yıl kadar yanlış hatırlamıyorsam 2010 – 2012 yılları arasında Noah System tarafından geliştirilmiş ve World of Warcraft oyununun da rakibi olan Knight Online oyununu oynamış ve oyun içerisinde ki archer karakterimi yani avatarımı en üst level olan 83 levele kadar taşımış ve oynadığım serverde iyi bir player olmuştum.

Daha teknik bir tabirle metaverse evreni, Türkçe tabiriyle de sanal evren, geleneksel kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, İnternet'in varsayımsal bir yinelemesidir.

Metaverse, bilgisayarlar, android cihazlar ve 3D cihazlar sayesinde insan bilişinin yapay bir fiziksel ortama dâhil olmasını sağlamaktadır. Metaverse iletişim perspektifinden yeni bir gerçeklik, anlam dünyası ve iş birliği fırsatları sunan, kültürel, entelektüel ve ekonomik üretim için alt yapı ve etkileşim olanakları tanıyan, farklı gelişmiş teknolojilerin eş zamanlı ve entegre bir biçimde kullanıldığı, siber toplumsal bir düzlem şeklinde tanımlamak mümkündür.

Metaverse kavramı ilk olarak Stephenson’ın 1992 yılında yazdığı Snow Crash adlı bilim kurgu romanı ile ortaya attığı ve eserin başarısı ile geniş kitlelere ulaşabilmiş bir kavram. Bu sebeple romanın yazarı Neal Stephenson metaverse kavramının fikrî kurucusu olarak kabul edilmektedir.

Metaverse evrenine dair yaygın farkındalığı bu derece arttıran kişi ise Facebook'un sahibi Mark Zuckerberg'dir.

Facebook 2014 senesinde 2 milyar dolar karşılığında sanal gerçeklik gözlük ve başlıkları, VR araçlar (virtual reality) üretimi yapan Oculus Rift’i üreten Oculus VR şirketini satın almasıyla aslında bugün içinde bulunduğumuz ve baş döndürücü hızla gelişen metaverse evreninin fitili ateşlendi dersek sanırım yanlış olmaz.  

Mark Zuckerberg facebook üzerinden yaptığı duyuruda metaverse ile birlikte neler başarmayı hedeflediklerini tarif ederken neredeyse birebir snow crash kitabının yazarı Neal Stephenson’ın metaverse evrenini tasvir ediyordu;

“Kendi evinizde sadece bir gözlük takarak bir spor müsabakasında sahanın dibinde oyunun keyfini sürdüğünüzü, dünyanın her tarafından öğrenci ve öğretmenlerle aynı sınıfta ders gördüğünüzü, ya da bir doktora yüz yüze derdinizi anlatabildiğinizi düşünün.”

Evet değerli arkadaşlarım bindik bir alamete bakalım bizi nerelere götürecek...

Bir sonra ki yazımda görüşmek üzere hoşça kalın.

Hakkı Şenkeser